‘Người Việt không bài trừ xe Trung Quốc, nhưng nếu xe Trung Quốc giá cao sẽ vấp phải sự e dè của khách hàng’

Dưới đây là nội dung chương trình Trên Ghế 199 phát sóng ngày 20/11 trên HTV9.

Lynk & Co 08 vừa ra mắt Việt Nam. Điều này cho thấy thị trường xe Trung Quốc tại Việt Nam đang sôi động hơn nhiều, với dải xe khá đầy đủ gồm xe xăng, xe điện và xe hybrid. Anh nhận thấy xu hướng này hiện đang diễn ra như thế nào?

Thực ra xe Trung Quốc là những “người đến sau” trong ngành ô tô, nên họ chọn một triết lý sản phẩm riêng: những gì các hãng khác chưa làm, hoặc làm nhưng giá cao, thì họ sẽ khai thác với mức giá thấp hơn. Vì vậy nếu để ý, ta sẽ thấy họ thường nhắm vào các phân khúc mà Nhật, Hàn hay Mỹ còn bỏ trống.

Một xu hướng khác là họ muốn tiếp cận nhóm khách hàng trẻ. Những người U40 vốn đã quen và có thiện cảm với xe Nhật – Hàn nên rất khó thay đổi quan điểm. Trong khi đó nhóm cuối 9X, đầu 2000 cởi mở hơn với công nghệ và dễ thuyết phục hơn. Chính vì vậy, các hãng xe Trung Quốc tập trung mạnh vào công nghệ và tiện nghi để hấp dẫn nhóm người dùng mới này.

Như anh nói, xe Trung Quốc đang chọn hướng làm những thứ hãng khác không làm hoặc làm với giá cao, nhưng với mức giá rẻ hơn. Tuy nhiên, nếu họ tiếp tục đi theo mô hình này, rất dễ tạo thành “định kiến cố định” trong suy nghĩ người Việt: xe Trung Quốc thì phải rẻ, và như vậy họ sẽ rất khó bán xe đắt. Anh nghĩ sao về điều này?

Điều đó hoàn toàn có thể xảy ra, nhất là với người tiêu dùng Việt vốn thận trọng với xe Trung Quốc nhưng không hề bài trừ sản phẩm Trung Quốc. Thực tế, hàng Trung Quốc ở Việt Nam phổ biến vì đáp ứng đúng nhu cầu và mức giá. 

Trước đây có người từng nói đùa rằng rất khó loại bỏ hàng nhái khỏi Việt Nam, vì người ta vẫn mua. Đơn giản là hàng nhái vẫn đáp ứng nhu cầu, và nếu bỏ đi thì sẽ có những nhu cầu không được giải quyết.

Quay lại câu chuyện ô tô: khi các hãng xe Trung Quốc đưa ra những mẫu giá rẻ, chất lượng ở mức chấp nhận được và rẻ hơn xe Nhật – Hàn, người tiêu dùng vẫn sẽ mua. Nghĩa là chỉ cần sản phẩm phù hợp thói quen và nhu cầu thị trường, họ vẫn có thị phần.

Tuy nhiên, tâm lý e ngại sẽ rõ hơn ở phân khúc giá cao, nơi khách hàng đã quen xe Nhật, Hàn. Ví dụ như VF 3: khi ra mắt với mức giá rất rẻ, người Việt mua ngay vì nhu cầu đi lại cơ bản, dù so với xe đắt hơn thì khó sánh được.

Do đó, nếu xe Trung Quốc biết tận dụng những “khoảng trống” về nhu cầu và mức giá, họ vẫn có cơ hội, nhưng để bước lên phân khúc cao hơn thì sẽ gặp rào cản tâm lý lớn hơn nhiều.

Bây giờ giả sử chúng ta bỏ qua tâm lý e ngại xe Trung Quốc – thực tế cũng đã có một bộ phận người dùng mở lòng hơn. Xe Trung Quốc hiện đã đủ cả: xăng, hybrid và điện. Khi người mua đã chấp nhận chọn xe Trung Quốc rồi, câu hỏi tiếp theo sẽ là: nên chọn dòng nào? Và với tình huống đó, tư vấn của anh Linh sẽ ra sao?

Xe Trung Quốc hiện có lợi thế lớn ở mảng “năng lượng mới”, đặc biệt là các dòng điện hóa từ hybrid đến xe điện thuần. Đây chính là khoảng trống mà xe Nhật, Hàn hay Mỹ vẫn chưa khai thác mạnh.

Trong bối cảnh Việt Nam hướng đến giảm phát thải, nếu các hãng Trung Quốc tận dụng tốt cơ hội và đưa ra sản phẩm phù hợp thì người tiêu dùng sẽ dễ chấp nhận hơn.

Về phía người dùng, xe điện vẫn còn những thách thức quen thuộc. Hybrid vì thế vẫn chứng minh được sự tiện lợi, còn PHEV đóng vai trò trung gian cho nhóm nhu cầu đặc thù.

Tôi cho rằng nếu xe Trung Quốc có cấu hình hybrid cùng thiết kế và tiện nghi hợp lý, họ vẫn sẽ có khách hàng. Và với cá nhân tôi, nếu cần một chiếc xe phục vụ đi lại hàng ngày, tôi sẵn sàng chọn một mẫu hybrid Trung Quốc miễn là phù hợp với nhu cầu của mình.

Vậy trên thị trường hiện nay, những mẫu xe nào để lại ấn tượng tốt với anh?

Ở các mức giá phổ thông, tôi cho rằng sản phẩm của Lynk & Co đang là lựa chọn khá tốt; thấp hơn nữa Geely Coolray cũng là mẫu rất ổn. 

Trong phân khúc PHEV, cạnh tranh hiện tại khá gay gắt giữa BYD và nhiều hãng Trung Quốc khác, nhưng xét về pin và mô-tơ, tôi đánh giá BYD vẫn có lợi thế rõ rệt. Nếu chọn xe PHEV hoặc xe điện thuần, có lẽ tôi sẽ ưu tiên BYD hơn. 

Ở nhóm cao hơn, như Lynk & Co 08 vừa ra mắt, đây cũng là mẫu đáng cân nhắc. Tuy nhiên phân khúc này lại có rất nhiều đối thủ mạnh từ Nhật, Hàn đến châu Âu, nên chưa chắc người dùng sẽ chọn xe Trung Quốc. Dù vậy, nếu vài năm tới họ có sản phẩm đủ hấp dẫn và thuyết phục, kết quả có thể sẽ khác.

Vậy anh còn e dè với các xe Trung Quốc nào?

Điều khiến tôi e dè nhất với xe Trung Quốc là dịch vụ hậu mãi. Những thương hiệu chưa chứng minh được khả năng cung ứng linh kiện, phụ tùng và chất lượng dịch vụ chắc chắn sẽ tạo cảm giác lo ngại, không chỉ với tôi mà với nhiều người dùng khác.

Ô tô hiện nay ngày càng hiện đại, phức tạp và phụ thuộc nhiều vào hãng, không còn như trước đây có thể sửa ở gara ngoài hay tự xử lý những lỗi nhỏ tại nhà. Với các mẫu xe Trung Quốc vốn tích hợp nhiều công nghệ, nhu cầu về dịch vụ chuẩn càng cao.

Quan trọng nữa là nguồn phụ tùng. Từ trước đến nay, linh kiện từ Trung Quốc khá khó kiểm soát chất lượng. Nếu hãng không đảm bảo nguồn phụ tùng chính hãng tốt, để hàng trôi nổi xuất hiện nhiều, đó sẽ là điểm trừ rất lớn và có thể gây rủi ro cho người dùng.

Vậy cụ thể, anh đang e dè với những thương hiệu hay mẫu xe nào?

Hiện nay, nếu nói về sự e dè thương hiệu, cá nhân tôi vẫn chưa thật sự cởi mở với các hãng như Jaecoo hay Omoda. Một phần vì họ từng dính những bê bối chất lượng mang tính hệ thống chứ không phải lỗi đơn lẻ, và đôi khi còn có scandal truyền thông. Thêm vào đó, sản phẩm của họ tại Việt Nam khá khép kín, độ phủ đại lý và dịch vụ còn hạn chế.

Trong khi đó, Geely và Lynk & Co lại có lợi thế hơn vì đứng sau là Tasco Auto – một đơn vị giàu kinh nghiệm trong ngành ô tô. Còn với BYD, vấn đề dịch vụ cũng là điểm yếu dễ thấy. Xe BYD tại Việt Nam cũng có mức giá khá cao, mà như tôi đã nói, khi giá cao thì người dùng sẽ có nhiều lựa chọn khác. Đây cũng là lý do khiến tôi còn e dè khi cân nhắc BYD.

Vậy những cái tên ít người biết đến hơn như Dongfeng hay Haima thì sao, thưa anh?

Thực ra các mẫu xe của Dongfeng hay Haima hiện nay không hướng nhiều tới người dùng cá nhân mà chủ yếu phục vụ thị trường dịch vụ. Ngay cả những mẫu sedan cỡ nhỏ hay các dòng như Haval cũng vậy — phần lớn nhắm vào kinh doanh vận tải, MPV cỡ lớn hoặc sedan tiết kiệm.

Ở góc độ người tiêu dùng cá nhân, tôi không muốn mua một mẫu xe quá hiếm. Chưa nói đến giá trị bán lại, chỉ riêng việc tìm phụ tùng, tìm người chia sẻ kinh nghiệm hay sự hỗ trợ từ cộng đồng cũng đã khó, vì gần như không có hệ sinh thái người dùng đủ lớn để tham khảo khi xe gặp vấn đề.

Một thương hiệu khác là MG. Hiện họ chủ yếu tập trung xe xăng và doanh số cũng ổn. Tuy nhiên, trong tầm giá của MG, các hãng Hàn đang cạnh tranh rất mạnh. Cá nhân tôi vẫn chưa tìm được lý do đủ thuyết phục để chọn MG thay vì những mẫu xe tương đương từ Nhật hoặc Hàn.

Theo quan sát của anh, người dùng Việt đang phản ứng như thế nào với xe Trung Quốc?

Chúng ta đang chứng kiến làn sóng thứ hai của xe Trung Quốc tại Việt Nam – một nỗ lực lớn và lần này họ đã thành công hơn nhiều. Hiện xe Trung Quốc không còn bị nhìn bằng ánh mắt nghi ngại như trước, không còn cảnh người mua lo “năm sau hãng còn tồn tại không”, hay lệ thuộc vào các đại lý nhỏ nhập số lượng ít. Giờ họ đã có chính hãng, hệ thống bảo dưỡng và phân phối bài bản.

Theo tôi, các hãng xe Trung Quốc đã thực sự đặt được nền móng tại Việt Nam. Và thử thách tiếp theo của họ là chinh phục thế hệ người mua xe mới. Đây sẽ là bài toán lớn, nhất là khi Việt Nam bước vào giai đoạn chuyển dịch mạnh về chính sách, khí thải và công nghệ – cũng là cơ hội để các hãng truyền thống Nhật, Hàn, châu Âu đổi mới.

Đừng quên rằng những ông lớn như Toyota, Honda có đầy đủ nền tảng và kinh nghiệm hàng trăm năm. Việc họ bán gì hay làm gì chỉ phụ thuộc vào thời điểm tối ưu cho thị trường, chứ không phải vì họ thiếu công nghệ hay sản phẩm.

Tôi cho rằng từ 2026 trở đi, thị trường Việt Nam sẽ là một cuộc cạnh tranh rất khốc liệt. Và khi xe Trung Quốc đã hoàn thiện dải sản phẩm ở hầu hết phân khúc, họ chắc chắn sẽ có cơ hội bứt lên mạnh mẽ.

Vậy tại sao, hiện tại đây là điểm rơi của xe Trung Quốc tại Việt Nam, thưa anh?

Thứ nhất, Việt Nam có lợi thế rất lớn về vị trí địa lý. Các trung tâm công nghiệp ô tô của Trung Quốc như Thâm Quyến, Trùng Khánh nằm sát Việt Nam, thuận lợi cả đường biển, đường bộ lẫn đường sắt. Về logistics, đây là điểm khiến các hãng xe Trung Quốc đặc biệt ưu tiên thị trường Việt Nam.

Thứ hai, thị hiếu tiêu dùng giữa hai nước khá tương đồng. Những mẫu xe sản xuất tại Trung Quốc, kể cả xe gốc Mỹ nhưng được tối ưu cho thị trường Trung Quốc, khi đưa sang Việt Nam cũng thường được đón nhận tốt.

Thứ ba, quan hệ thương mại và chính trị giữa Việt Nam và Trung Quốc tương đối gần gũi, giúp việc kinh doanh không gặp các rủi ro bất ngờ như khi xe Trung Quốc vào các thị trường khó tính hơn, ví dụ Nhật Bản.

Thứ tư, Việt Nam được xem là cửa ngõ của ASEAN – khu vực hơn 650 triệu dân. Dù các hãng Trung Quốc có thể vào Indonesia hay Thái Lan, nhưng Việt Nam mang lại nhiều thuận lợi hơn, cả về thương mại, chính trị lẫn sự quen thuộc trong cách làm việc.

Ngoài ra, Việt Nam có nhiều FTA với châu Âu và Mỹ. Điều này mở ra cơ hội để các hãng xe Trung Quốc đặt chân vào Việt Nam không chỉ để bán xe, mà còn để xây dựng chỗ đứng, tiến tới sản xuất tại chỗ và xuất khẩu sang các thị trường khác. Đây là công thức quen thuộc mà nhiều hãng Trung Quốc đang muốn triển khai tại Việt Nam.

Cảm ơn anh Linh rất nhiều về những chia sẻ vừa rồi.