Chơi mô hình không mới nhưng tạo nên mô hình mà chỉ có 1-0-2 trên thế giới thì ít ai biết được câu chuyện đầy gian nan nhưng thực sự truyền cảm hứng của chàng thanh niên gắn bó với góc đam mê chỉ 2 mét vuông.
Bước vào "phòng làm việc" rộng chừng 2 mét vuông, thực ra là một xép trong căn nhà nhỏ, anh Nguyễn Long, biệt danh là Long Ducati, cặm cụi mài cắt những chi tiết nhỏ xíu để làm nên những chiếc mô hình phân khối lớn, thứ tưởng chừng như chỉ được tạo ra bởi những cỗ máy công nghiệp. Công việc ấy đòi hỏi sự tỉ mỉ và niềm đam mê đặc biệt, vì thế mà số lượng những người đang theo đuổi thú chơi này tại Việt Nam như anh Long chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Video: Cấn Hưng - WeBuy
Mình là người rất thích xe phân khối lớn. Từ nhỏ sở thích ấy đã có trong người rồi. Lúc đó, mình quan sát rất nhiều hình ảnh của phân khối lớn và ngắm nhìn những chiếc xe ngoài đường. Chiếc xe đầu tiên mình được nhìn thấy là Honda CB400 của một anh cạnh nhà. Rất là lâu rồi, chiếc xe đó là anh ấy mua lại. Nó khiến mình cứ đứng sừng sững ở đó nhìn ngắm, và hỏi anh ấy về chiếc xe. Khi đó mới biết về khái niệm "phân khối lớn".
Cái đam mê ấy cứ lớn lên dần, và khi đó mình tìm đến thú chơi mô hình tĩnh. Mô hình tĩnh rất hay vì nó mô phỏng lại những chiếc xe thực tế rất chi tiết, nhưng có một điều chưa khiến bản thân mình thỏa mãn, đó là nó không hoạt động được. Ví dụ như các bộ phận như chuyển động bánh, giảm xóc hay đèn pha, đèn hậu. Chính vì vậy mình mới quyết định tạo ra những chiếc mô hình có đầy đủ tính năng hơn. Tính đến nay, mình đã làm ra hơn 20 chiếc.
Hồi mình mới làm handmade là năm 2009. Mình nghĩ trường đại học sẽ là nơi tốt nhất để tìm kiếm một người thầy. Mình có kết nối với một số anh bạn ở trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, và đến phòng tạo dáng công nghiệp để gặp một số anh. Mình hỏi: "Anh ơi giờ em muốn làm mô hình phân khối lớn bằng nhôm thì phải làm sao?".
Chắc các anh ấy làm các mô hình khác, và không thích mô hình phân khối lớn, nên các anh ấy mới nói là các mô hình đấy quá nhiều chi tiết, muốn làm thì sẽ hơi khó đấy. Nhưng mình không bỏ, lúc đó may là được quan sát các anh ấy làm, mô phỏng các mô hình khác bằng đất sét, thì khi đó mới về học hỏi theo. Nhưng chủ yếu là phải tự học.
Thú chơi mô hình handmade không tốn kém về tài chính quá nhiều, nhưng lại ngốn rất nhiều thời gian và cần đến tính kiên trì. Mình thường rảnh rỗi lúc nào thì làm lúc đó. Thời sinh viên là lúc mình làm nhiều nhất, có khi làm từ sáng sớm đến tối mà không ăn gì cả. Khi đứng lên bị chóng mặt. Sau này quỹ thời gian hạn hẹp hơn, nhất là công việc hiện tại cũng rất bận, nên thời gian làm cho niềm đam mê mô hình ít lại.
Nhưng có thời gian trống là mình lại làm mô hình, chủ yếu làm vào buổi tối. Nhưng có một cái khó khăn là nó gây ra tiếng ồn, ảnh hưởng đến gia đình, đến con nhỏ. Nhưng cũng phải tìm mọi cách để giảm tiếng ồn, ví dụ như là làm ra những cái đệm để gõ vào đỡ kêu hơn, hoặc làm bằng kìm để tránh việc gõ gây ra tiếng ồn.
Những lúc mình không thể gõ búa, thì mình ngồi vẽ ra chiếc xe. Những lúc không được làm thì ngồi suy nghĩ ra những cách thức mới để làm. Sau đó, khi làm chỉ cần áp dụng những tưởng tượng đó vào làm thôi.
Mỗi chiếc xe, mình đều bắt đầu bằng bước đầu tiên là vẽ bút chì ra giấy ba diện, hai bên và từ trên xuống. Nhưng bây giờ quen tỷ lệ rồi nên chỉ cần vẽ một diện thôi là có thể làm được. Để vẽ được, mình lên mạng sưu tập hình ảnh nhiều góc của chiếc xe. Còn xe do mình tự thiết kế thì mình tự vẽ ra giấy. Mình cũng chọn tỷ lệ 1:10 so với xe thật cho dễ chia. Vừa vặn và đẹp để trưng bày.
Vẽ xong là công đoạn tìm vật liệu. Để tìm được vật liệu, mỗi khi mình đi đến đâu mình đều quan sát những chi tiết, vật liệu mà có thể tận dụng để làm ra một chiếc mô hình đó. Và mỗi chiếc xe được tạo ra đều khác nhau.
Ngày trước, rất khó tìm cái vòng bi ở bánh sau, nó rất nhỏ, nhưng cuối cùng mình đã tìm ra nó trong ổ cứng. Cái thứ 2 là lốp xe làm từ cao su, và mình làm nó từ những gioăng cao su, nhưng cần rất nhiều thời gian để gọt dũa ra những cái lốp xe. Còn vỏ xe làm bằng nhôm lá. Nó khá bền, một vài vật liệu phổ biến khác mà mình hay dùng gồm nhôm, inox và đồng.
Mình cũng tận dụng rác thải điện tử để làm ra những chiếc xe, như điện thoại, ổ đĩa, ổ cứng. Trong quá trình mình làm, rác thải điện tử giúp ích rất nhiều, nhiều chi tiết mình cảm thấy gần như nó được sản xuất ra để dành cho chiếc xe của mình vậy, nó rất vừa vặn.
Hoàn tất 2 bước trên, mình bắt tay vào làm. Mình thường làm công việc gọt, dũa bằng tay hoàn toàn thủ công, hoặc dùng cưa, kéo. Gần đây mình có sử dụng thêm là khoan. Bởi vì là mô hình handmade nên mình muốn làm 100% thủ công, không muốn tác động của những cỗ máy công nghiệp vào.
Nếu dùng cách lấy từ những mô hình có sẵn thì nó đẹp hơn thật, nhưng nó không phải do chính mình làm ra. Mô hình của mình là 100% handmade. Mình muốn tất cả mọi thứ mình tạo ra phải tốt nhất. Trừ những cái hoạt động điện tử như mô tơ mình không thể làm được thôi, còn những cái còn lại như giảm xóc, tay phanh do chính tay mình tạo ra.
Một chiếc vừa đi làm chính và làm mô hình thì diễn ra trong vòng 3-4 tháng/chiếc. Nhanh nhất là chiếc cách đây 2 năm, thời điểm mình có nhiều thời gian, lúc đó làm xong chỉ trong khoảng tầm hơn 1 tháng.
Chiếc mô hình đó có kỷ niệm là đi bán đấu giá được 2 triệu đồng. Nhưng vì đấu giá từ thiện nên mình cũng rất vui. Còn lâu nhất là chiếc gần đây mình làm. Vì thời gian ít, cũng bận công việc nên mình đã làm hơn 3 năm rồi mà chưa xong để tặng thầy mình. Hiện chiếc xe đó đang trong quá trình hoàn thiện.
Những chiếc mình làm ra, mình muốn tặng, tặng những người chơi hiểu về mô hình handmade. Mình thường tặng những anh bạn cùng đam mê, vì khi đó mình cảm thấy giá trị của chúng được lan tỏa nhiều hơn. Còn bán một chiếc xe đơn giản để lấy tiền thì mình cảm giác nó hơi phí cái công mình làm. Từ trước giờ mình chưa bán chiếc xe nào ngoài chiếc xe đấu giá đó, dù đã có nhiều người nước ngoài hỏi mua với giá 500 USD (tương đương hơn 11,5 triệu đồng - PV). Mình đến với thú chơi này chỉ có duy nhất niềm đam mê.
Đứng giữa 2 đam mê là nghề tóc và phát triển nghề mô hình thì mình quyết định chọn nghề tóc vì nghề tóc gần với mình hơn. Vả lại, thiết kế tóc hay làm ra ngững chiếc xe mô hình thì mục đích vẫn làm đẹp cho đời và thật ý nghĩa. Vì với mình, nghề tóc cũng chính là nghề tạo hình và thiết kế.
Nếu lúc đó mình chọn mô hình handmade, thì mình sẽ làm tinh xảo hơn và sử dụng những vật liệu quý giá hơn dành cho những cá nhân thích sưu tầm. Mình sẽ không chạy theo số lượng, mà hướng tới chất lượng nhiều hơn.
Mô hình handmade trên thế giới chỉ có một chiếc duy nhât thôi, nên giá trị nó cao hơn rất nhiều so với các mô hình khác. Mô hình handmade ở các nước phương Tây rất được coi trọng và họ sẵn sàng trả giá cao để sở hữu chúng.
Đồ chơi và mô hình là hai thứ khác nhau, có người coi mô hình là đồ chơi thì cũng phải thông cảm thôi vì họ không hiểu rõ về hai thuật ngữ đó. Mô hình là vật mô phỏng lại đúng tỷ lệ so với một chiếc xe thật hoặc đồ vật nào đó. Còn đồ chơi lại rút gọn các chi tiết đi, và thêm nhiều màu sắc hơn để trẻ nhỏ chơi. Thật sự, ai đó nói mô hình là đồ chơi mình cũng không lạ lùng gì cả, chỉ tiếc là họ không hiểu rõ chúng thôi. Nói chung, mô hình cao cấp hơn, tinh xảo hơn rất nhiều so với đồ chơi.
Nhưng nếu coi mô hình nó là đồ chơi người lớn thì cũng đúng. Đôi lúc, mình cũng cảm thấy như một đứa trẻ vậy, các bạn chơi mô hình cũng vậy. Bên ngoài là người lớn, nhưng ý nghĩ đôi lúc cũng giống một đứa trẻ. Đây cũng là một thú chơi từ nhỏ. Mình hay hỏi các anh thích mô hình từ lúc nào, thì các anh đều nói là từ nhỏ thích rồi, nhưng lớn rồi mới có điều kiện kinh tế để chơi.
Cả gia đình mình đều ủng hộ mình. Trước làm cả mô hình gỗ nên rất bừa bộn, nhất là phôi, bào, bố thường dọn cho mình sau khi mình làm. Từ ông ngoại, bố, mẹ cho đến vợ đều tạo điều kiện cho mình có thời gian làm mô hình. Bởi vì nó là một thú chơi lành mạnh.
Nói về gia đình, khi mình gặp khó khăn trong việc làm mô hình thì mình đều nhớ đến ông ngoại. Vì ông là người rất khéo tay, ông đã làm ra rất nhiều đồ vật đẹp. Mình là cháu ông nên mình thừa hưởng nhiều ưu điểm đó.
Hiện tại, mình chưa đủ điều kiện. Nhưng chắc chắn sau này mình sẽ mua có một chiếc Ducati trong thời gian gần nhất.
Ngày trước mình cũng tưởng tượng khi về già, tóc bạc tay run, nhưng vẫn sẽ ngồi ngắm những chiếc mô hình đã làm ra từ hồi còn trẻ. Mình sẽ lưu giữ những chiếc mô hình mà mình tạo ra, và sẽ giữ chúng lại đến khi mình nhiều tuổi. Thú chơi này sẽ đi cùng với mình đến khi mình không còn chơi được nữa thì thôi.
Ảnh: Lee Hoàng
Video: Cấn Hưng - WeBuy