Chiếc Skoda L&K Voiturette A hơn một thế kỷ tuổi vẫn vận hành tốt, lưu giữ nguyên vẹn tinh thần cơ khí đầu thế kỷ 20 – thời kỳ khai sinh của ngành ô tô Tiệp Khắc.
Gần 120 năm trôi qua, chiếc Skoda L&K Voiturette A vẫn là biểu tượng mở đầu cho ngành công nghiệp ô tô Tiệp Khắc (nay là Cộng hoà Séc). Mẫu xe cổ này không chỉ đánh dấu bước chuyển mình từ xe đạp sang ô tô của hãng Laurin & Klement, mà còn là nền móng đầu tiên để Skoda phát triển thành thương hiệu toàn cầu như hiện nay.
Vào năm 1895, hai nhà sáng lập Vaclav Laurin và Vaclav Klement khởi nghiệp với việc sửa chữa và lắp ráp xe đạp tại thị trấn Mladá Boleslav (Cộng hoà Séc). Sau gần một thập kỷ, họ quyết định bước sang lĩnh vực mới là chế tạo ô tô. Thành quả là Voiturette A, ra mắt năm 1905 và nhanh chóng gây chú ý trong giới cơ khí châu Âu thời đó.
Chiếc Skoda L&K Voiturette A hiếm hoi còn sót lại trên thế giới. Ảnh: Đăng Việt
Sản xuất trong giai đoạn 1905–1907, L&K Voiturette A chỉ có khoảng 44 chiếc "ra lò", khiến mẫu xe này trở thành món đồ sưu tầm cực hiếm. Theo Skoda, chiếc xe xuất hiện trong bài viết là 1 trong 2 chiếc còn lại trên thế giới, chiếc còn lại đang được trưng bày tại Bảo tàng Skoda ở chính quê hương Mladá Boleslav.
Nhìn từ bên ngoài, Voiturette A mang dáng vẻ của xe ngựa cơ giới hóa, với thân xe gỗ sơn màu đỏ, khung thép mảnh và lốp cao su. Thiết kế mở hoàn toàn, không cửa, không mui. Chiếc Voiturette A đã bị được tháo bỏ bộ đèn chiếu sáng. Theo nguyên mẫu, xe được trang bị cặp đèn acetylene gắn phía trước.
Thiết kế xe giống với xe ngựa ở thế kỉ 20, vành và các nan bánh làm bằng gỗ. Ảnh: Đăng Việt
Để thắp sáng đèn, người dùng phải châm lửa thủ công để tạo ánh sáng, trong khi khí acetylene được sinh ra từ phản ứng giữa nước và đá carbide. Dù khá bất tiện, đây là công nghệ chiếu sáng hiện đại nhất cho xe hơi đầu thế kỷ 20.
Bên trong khoang lái, mọi chi tiết đều phục vụ cho vận hành cơ bản. Vô-lăng dạng trục thẳng đứng, đi kèm cần số 3 cấp. Ghế ngồi bọc da được làm thủ công với tuỳ chọn dạng băng liền. Phía dưới ghế là ngăn chứa dụng cụ sửa chữa, còn bình xăng và két nước làm mát nằm ngay dưới bảng điều khiển. Đây cũng là nơi tích hợp bơm dầu thủ công, để người lái phải bơm tay định kỳ trong mỗi hành trình dài.
Xe được trang bị ghế da liền làm thủ công. Núm xoay bên phải là nắp bình xăng dung tích 14 lít, bên trái là dầu làm mát. Ảnh: Đăng Việt
“Trái tim” của Voiturette A là động cơ xăng 2 xy-lanh hình chữ V, dung tích 1.0L, sản sinh 7 mã lực, kết hợp hộp số sàn 3 cấp và truyền động cầu sau. Xe có thể đạt vận tốc tối đa khoảng 40 km/h, con số đủ ấn tượng trong thời kỳ mà đường nhựa còn hiếm.
Hệ thống khởi động là tay quay gắn trước mũi xe. Người lái phải xoay mạnh để khởi động động cơ. Nhược điểm của cơ cấu này là khi động cơ “đá ngược”, tay quay có thể bật lại với lực mạnh, gây chấn thương nghiêm trọng, thậm chí gãy tay nếu không cẩn thận.
Muốn khởi động xe phải dùng cần quay tay. Ảnh: Đăng Việt
Khung gầm của Voiturette A sử dụng kết cấu thép dạng thang, hai trục cứng với nhíp lá bán elip. Hệ thống phanh đơn giản, chỉ tác động lên trục các-đăng hoặc bánh sau thông qua tay gạt cơ học. La-zăng gỗ nhập từ Anh là chi tiết đáng chú ý, thể hiện độ tinh xảo của thời kỳ mà mỗi bộ phận đều được gia công thủ công hoàn toàn.
Khi ra mắt năm 1906 tại Triển lãm ô tô Praha, Voiturette A có giá 3.600 crown – mức giá xa tầm với của số đông, bởi thu nhập bình quân lúc đó chỉ khoảng 2 crown/ngày.
Xe cũng được trang bị cốp sau. Ảnh: Đăng Việt
Hơn một thế kỷ sau, mẫu xe vẫn được bảo tồn nguyên vẹn và trở thành “báu vật” trong lịch sử Skoda. Cùng với các mẫu xe kế nhiệm như L&K BSC hay Superb 4000 V8, Voiturette A được xem là điểm khởi đầu cho hành trình 129 năm của thương hiệu ô tô lâu đời bậc nhất châu Âu.
