Các hãng ô tô Nhật Bản có thể đang rất lo lắng khi thông tin này được công bố bởi họ chính là những người chậm chân nhất trong cuộc đua này.
Chi tiêu toàn cầu cho xe điện đang tăng mạnh. Theo một báo cáo được BloombergNEF công bố, chi tiêu hàng năm cho xe điện chở khách đã đạt 388 tỷ USD vào năm 2022, tăng 53% so với năm 2021.
Tính đến năm 2022, tổng giá trị xe điện được bán ra trong phân khúc xe chở khách đã vượt qua mốc 1.000 tỷ USD.
Có một vài cách để nhìn vào con số này. Ở góc cơ bản nhất, nếu một nhà sản xuất ô tô không có chiến lược phù hợp, họ đã bỏ lỡ cơ hội chia sẻ khoản doanh thu nghìn tỷ trong thập kỷ qua.
Nghìn tỷ USD là con số khổng lồ nhưng doanh thu từ bán ô tô trên toàn cầu hiện đạt khoảng 2,5 nghìn tỷ USD mỗi năm. Vì vậy trong 10 năm kể từ khi xe điện lần đầu xuất hiện, tổng doanh thu của ngành công nghiệp ô tô đã đạt khoảng 25.000 tỷ USD.
So với mức doanh thu kể trên thì tổng doanh thu tích lũy từ xe điện vẫn tương đối khiêm tốn. Tổng lợi nhuận từ xe điện cũng thấp hơn nhiều.
Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng là điều không thể bỏ qua. Cũng cần nhớ rằng gần 60% tổng chi cho EV diễn ra chỉ trong 18 tháng qua. Năm 2023, dự kiến thị trường xe điện sẽ tiếp tục phá kỷ lục với tổng doanh thu có thể đạt 500 tỷ USD. Đây là tín hiệu cực kỳ quan trọng.
Ngành công nghiệp ô tô thường vận hành theo chu kỳ sản phẩm dài. Mặc dù có vẻ luôn có những sản phẩm mới ra mắt hàng năm nhưng thực chất, đó có thể chỉ là một bản nâng cấp nhẹ - còn gọi là facelift – theo cách nói của ngành. Trong khi đó, những màn làm mới thực sự thường diễn ra chậm hơn nhiều.
Các nhà sản xuất ô tô lớn thường phát triển các nền tảng mới cho ô tô trong mỗi 6-10 năm. Các nền tảng này mất nhiều năm để phát triển, tiêu tốn cả tỷ USD và thường được làm linh hoạt – cho phép sử dụng nhiều cấu trúc thân xe khác nhau cũng như nhiều mẫu xe để đảm bảo tính linh hoạt.
Chu kỳ phát triển dài cũng đồng nghĩa nếu một nhà sản xuất ô tô mắc phải sai lầm, họ sẽ mất khá nhiều thời gian để nhận ra cũng như “trả giá” cho các sai lầm đó. Doanh số xe điện cán mốc nghìn tỷ USD là điểm rõ ràng cho thấy một số nhà sản xuất ô tô đã đặt cược sai.
Ví dụ tiêu biểu chính là các hãng xe Nhật Bản. Toàn bộ thương hiệu Nhật Bản cộng lại chỉ bán được chưa đến 5% số xe điện trên toàn cầu vào năm 2022 và không có thương hiệu nào nằm trong top 10. Tính đến năm 2019, đây vẫn không phải vấn đề khi xe plug-in hybrid chỉ chiếm 2,6% doanh số bán ô tô toàn cầu nhưng sẽ rất đáng lo ngại vào năm 2023 này khi doanh số loại xe đó có thể đạt gần 18%.
Tại một số thị trường quan trọng như Trung Quốc, doanh số xe điện còn bùng nổ hơn nữa - có thể đạt 30% trong năm nay, so với mức chỉ 5% vào năm 2019. Đây là một sự thay đổi lớn về khung thời gian trong vòng đời bình thường của một nền tảng phương tiện. Thị phần của các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản tại Trung Quốc hiện bắt đầu giảm, xuống còn 21% vào năm ngoái, so với mức 25% năm 2020.
Hồi chuông cảnh báo đang gióng lên với các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản khi Honda công bố thay đổi chiến lược xe điện còn Toyota cũng thay đổi CEO để tập trung chiến lược ưu tiên xe điện.
Sự thay đổi đó, tất nhiên, cần thời gian. Toyota cho biết họ không sẵn sàng ra mắt một nền tảng chuyên dụng cho xe điện, ít nhất đến năm 2027. Mặc dù điều đó có thể được tăng tốc nhưng nó phản ánh quy mô thời gian mà các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang vận hành.
Toyota có thể vẫn thành công. Công ty đã thể hiện khả năng thích ứng ấn tượng trong lịch sử 85 năm của mình. Nhưng vấn đề ở đây là chu kỳ tiếp theo sẽ cực kỳ quan trọng để xoay chuyển con tàu Toyota. Nếu họ tiếp tục bỏ lỡ mục tiêu, hậu quả có thể sẽ rất nặng nề.
Nhiều nhà sản xuất ô tô khác cũng đối mặt với tình huống tương tự khi công bố ra mắt nền tảng mới cho xe điện vào khoảng 2026-2028. Sẽ mất vài năm để xem họ có gặp rắc rối lớn nào hay không.
Vẫn còn nhiều thách thức phía trước ngay cả khi doanh số xe điện đang tăng mạnh. Ngay cả trong giai đoạn tăng trưởng phi thường hiện nay, chỉ có khoảng 3% trên tổng số 1,3 tỷ ô tô đang chạy trên đường là xe điện. Nhu cầu tăng vọt cũng đang đặt ra những căng thẳng thực sự đối với chuỗi cung ứng pin và hạ tầng sạc công cộng.
Tuy nhiên, 1 nghìn tỷ USD đầu tiên đánh dấu sự khởi đầu quan trọng cho một cuộc cách mạng lớn trong ngành công nghiệp ô tô. Xe điện đã chiếm được cảm tình và sự phấn khích của người dùng trong nhiều năm qua. Giờ đây, chúng cũng bắt đầu chiếm lĩnh thị phần thực sự.