Anh Đặng Khoa Vũ sinh năm 1981, từng tốt nghiệp ngành Quản trị kinh doanh tại Học viện Phát triển Quản Lý Singapore. Hiện anh là chủ một xưởng độ âm thanh xe hơi nổi tiếng ở thành phố Hồ Chí Minh, và cũng là người sáng lập giải âm thanh xe hơi đầu tiên của Việt Nam, có tên Autobis.

Tôi làm nghề này hơn 10 năm rồi, khởi điểm là làm quản lý bên nhà phân phối hãng loa JBL và Infinity ở mảng âm thanh xe hơi tại Việt Nam. Cụ thể là những món đồ như loa, amply hay sub. Công việc chính lúc đó là phân phối và cung cấp hàng cho các đại lý trên toàn quốc. Sau khoảng 5-6 năm, tôi dần dần chuyển ra kinh doanh riêng, và phát triển cho tới thời điểm này.

Thuận lợi chắc chắn là có, vì được tiếp xúc với những thiết bị âm thanh dành cho xe hơi, và cả những chiếc xe. Bên cạnh đó, tôi cũng hiểu được thị trường. Lúc ấy, thị trường chơi âm thanh xe rất nhỏ, và có rất ít các xưởng độ có thể làm bài bản và chuyên nghiệp. Tôi nhìn thấy cơ hội để bước ra kinh doanh riêng.

Tôi không có bỡ ngỡ gì do chuyển giao từ từ. Lúc khởi nghiệp có 3-4 nhân viên, chi phí mặt bằng cũng không quá cao. Tính ra giờ khó khăn hơn rất nhiều, như chi phí mặt bằng lớn, 16 nhân viên đồng nghĩa phải tốn kém chi phí hơn.

Khó khăn lâu nay vẫn là vấn đề thợ và nhân viên. Để một doanh nghiệp phát triển mạnh, yếu tố đầu tiên vẫn là nhân viên, vì họ là người trực tiếp làm. Ngay cả đến bây giờ, thợ có chuyên môn rất thiếu, sản phẩm thì giờ toàn cầu hóa rồi, mua ở đâu cũng được, hàng chính hãng hay hàng xịn đều rất nhiều. Nhưng để lắp được, lắp tốt thì cần phải có thợ giỏi. Môn âm thanh là môn trình độ cao, không phải lao động chân tay nữa. Làm đúng hay làm sai đều do người thợ quyết định.

Thú thực, hiện tại tôi kinh doanh không có lãi, lắp đặt cho khách chỉ đủ nuôi cái xưởng độ này, vì không tìm được thêm thợ giỏi. Tôi mới mở rộng xưởng độ, cũng phải bày ra nhiều thứ để làm ngoài âm thanh, để có chi phí trả lương cho anh em.

Thợ độ chỗ tôi có 3 cấp bậc. Đầu tiên là học nghề, thứ 2 là thợ, cấp này có thể lắp được một số thiết bị, như loa, amply, đầu đĩa hay sub. Cuối cùng là thợ giỏi, có thể lắp được những bộ xử lý tín hiệu, đỉnh cao của môn chơi âm thanh xe hơi thời điểm này.

Để đào tạo từ một người học nghề đến thợ mất 4-5 năm, còn để có được thợ giỏi thì liên quan đến bản thân người đó. Người đó có yêu môn đó hay không, có thích tìm hiểu, tìm tòi hay không, có muốn phát triển bản thân hay không mới là vấn đề quan trọng. Đào tạo một người thợ giỏi cực kỳ khó khăn, nên khi người đó nghỉ thì cũng rất lo lắng.

Chẳng ai phản đối vì có nghề là vui rồi, nhưng người thân cũng hơi lo lắng, tại vì lúc đó tôi đầu tư xưởng độ kinh khủng và toàn mượn tiền nhà để "chơi". (cười). Mọi người hay hỏi có làm được không, làm như thế nào mà thấy đầu tư nhiều quá. Theo qua điểm của tôi, có đầu tư mới phát triển. Còn có lãi hay không thì tương lai mới nói được. Đầu tiên phải đầu tư và có tâm huyết.

Về môn độ âm thanh xe hơi, quan điểm của tôi là có 3 yếu tố, đầu tiên là hàng hóa; sau đó tới lắp đặt và cân chỉnh; cuối cùng là hoàn thiện. Các xưởng độ thời điểm đó đa số chỉ làm tốt được yếu tố thứ nhất, là háng hóa. Trong khi khâu lắp đặt, cân chỉnh và hoàn thiện cực kỳ quan trọng, nhưng thời điểm đó cực ít và cực thiếu các xưởng độ làm tốt điều này.

Và theo quan điểm của tôi thì hầu hết anh em thợ trong ngành này không có trình độ cao lắm. Ví dụ nhiều người thợ không có học qua đại học hay cao đẳng, mà ra trường đi học nghề, dần dần tiếp xúc đi làm, nên chỉ dừng ở chỗ biết làm. Để nâng cao lên thì hơi khó, bản thân trình độ học vấn bị thấp, tư duy và động lực phát triển của nhiều thanh niên lại thấp. Để phát triển như ngày hôm nay, thì bản thân tôi cũng phải đốc thúc và hỗ trợ anh em nhân viên rất là nhiều.

Ví dụ, tất cả thiết bị đều đến từ nước ngoài, tờ hướng dẫn lắp đặt lại viết bằng tiếng Anh, nên để hiểu và làm đúng theo đó cần những người thợ có nhiều hiểu biết.

Để bài bản và chuyện nghiệp, xưởng độ phải đảm bảo được cả 3 yếu tố mà tôi đã nói, chúng phải đi chung với nhau, quan trọng như nhau. Để làm một hệ thống âm thanh cho khác. Việc đầu tiên là tư vấn, xem nhu cầu của họ tới đâu. Chọn hệ thống âm thanh lại phụ thuộc vào 2 yếu tố, thứ nhất là trình độ nghe của khách như thế nào, và thứ 2 là chi phí bao nhiêu.

Sau khi đã lựa chọn xong, tiếp theo là lắp đặt. Gắn một bộ loa, không phải bắt 2 con vít, gắn sợi dây là xong. Gắn một cái amply hay một cái đầu đĩa cũng vậy. Tại vì hệ thống điện trên xe nó liên quan đến nhiều thứ. Lắp như thế nào, đúng sai thế nào để lâu dài không ảnh hưởng tới hệ thống điện, các thiết bị phát huy hết công năng.

Một chi tiết ít ai để ý là phụ kiện. Nhiều người khi đi tìm hiểu chơi âm thanh không đánh giá cao nó. Nhưng những phụ kiện như dây điện, dây loa hay cầu chì nó cực kỳ quan trọng trên một hệ thống. Tiếp đến là cân chỉnh thì phải biết làm sao để nó phát huy hết khả năng, nếu không sẽ cho ra kết quả âm thanh không như mong muốn.

Còn yếu tố cuối cùng là yếu tố hoàn thiện, mà tôi hay gọi là "cái đẹp". Đó là những cái miếng ốp, giá đỡ làm ra sao cho đẹp mắt.

Lúc mới bắt đầu làm nghề, tôi gặp trường hợp này khá nhiều. Tới thời điểm hiện tại, mình bắt đầu hiểu hơn, làm tốt hơn thôi. Trên thị trường vẫn có nhiều xưởng độ gặp tình trạng đó.

Có không ít trường hợp thợ độ không lấy điện cho dàn âm thanh từ bình ắc-quy, mà lấy từ dàn lạnh. Nó không hỏng dàn âm thanh, không cháy xe, mà nó hỏng cái dàn lạnh. Nhưng nhiều chủ xe lại không biết điều đó.

Ở đây tôi xử lý những chiếc xe thi công sai nhiều lắm. Hồi xưa mình thiếu kinh nghiệm nên cũng không thiếu những lần làm sai, nhưng tôi vẫn giải quyết cho khách hàng. Ngay cả bản thân tôi nhiều lúc cũng không nhận ra chiếc xe mình làm 3 năm trước.

Ai cũng có một thời sai sót. Nhiều khi có thể sai ở mình, và cũng thể sai ở người thợ. Nên tôi hôm nào cũng phải ở xưởng độ để kiểm tra vì không đủ an tâm. Thợ làm cho xong, mình không kiểm soát được chất lượng thì mình phải chịu, chứ không phải anh em thợ.

Đó là những hệ thống cơ bản, giá trị trên dưới 20 chục triệu đồng, gồm loa, amply và sub. Còn những phân khúc cao, trên dưới 100 triệu thì lượng khách ít hơn. Khách ngày xưa trên dưới 40 tuổi, giờ thì chủ yếu là anh em 30 tuổi. Lý do là vì muốn chơi âm thanh cũng phải chế cháo trên chiếc xe, nên những người trẻ máu hơn là người đứng tuổi.

Để một người bắt đầu âm thanh, như đã nói, chi phí rất quan trọng. Môn âm thanh là không có giới hạn, nhưng tiền thì có giới hạn. Tôi hay tư vấn bắt đầu bằng việc thay sub; rồi thay cặp loa và cái sub; cao hơn là hệ thống 20 triệu, gồm loa, amply và sub. Và cao hơn thì mình thay những thiết bị những cặp loa tí xíu, amply cao hơn, có không gian thì chơi sub hơi. 100-200 triệu thì chơi hệ thống âm thanh có bộ xử lý tín hiệu.

Có những khách hàng muốn chơi từ từ, từ thấp lên cao để thấy sự khác biệt. Có những khách không muốn làm tới làm lui, nghe tham chiếu vài xe, rồi làm gói phù hợp nhất với bản thân. Chơi lâu dài, không quá cao, khoảng 70-80 triệu đồng.

Một chiếc xe khó đăng kiểm chỉ khi thay đổi kết cấu, như độ body, mâm, còn độ loa, sub thì không ảnh hưởng gì vì nó ở bên trong nội thất. Nhưng cái nhiều người lo là việc độ ảnh hướng đến chế độ bảo hành của chiếc xe.

Thú chơi âm thanh xe hơi có ở Việt Nam từ khoảng 10 năm trước, nhưng chỉ nở rộ trong 3-4 năm trở lại đây. Năm 2009, có diễn đàn về ô tô tổ giải thi đấu âm thanh xe hơi EMMA đầu tiên tại Việt Nam. Nhưng mãi đến 2017 mới tổ chức lần thứ 2. Quãng thời gian đó hầu như là không có sân chơi. Muốn một thị trường phát triển thì phải có sân chơi. Thì lúc đó kích được số lượng người chơi, từ đó kích các xưởng độ phát triển.

Thị trường Việt Nam rất lớn, chẳng qua không khai thác được hết. Người chơi nhiều, nhưng thực sự để kiếm chỗ đầy đủ thiết bị và trình độ thợ, và thi công đẹp thì không nhiều.

Thú chơi này nhiều anh em chưa tiếp xúc thì thấy nó bình thường. Nhưng đã tiếp xúc thì rất là nghiện, chỉ có đầu tư, nâng cấp. Khởi đầu của khách hàng thường là dàn âm thanh 10-20 triệu đồng. Khách hàng nghe một thời gian chán, đến nghe tham khảo cũng bộ đắt tiền hơn, mới nâng cấp lên loại 60-70 triệu đồng. Có những dàn âm thanh 100-200 triệu đồng, 300-400 triệu đồng là rất bình thường.

Nghiện thì cũng không biết giải thích cái nghiện đó. Khi mà nghe một hệ thống âm thanh hay, bạn có thể cảm giác nổi da gà, bản thân anh và khách đã từng cảm thấy như vậy. Cảm giác và cảm xúc lúc đó là cái thứ gây nghiện cho người chơi.

Chơi một thời gian thì trình của người chơi sẽ lên. Giờ nghe một bộ âm thanh hay, quay lại nghe bộ âm thanh dở thì tự dưng thấy nó dở. Ví dụ đang đi chiếc xe tốt, nhưng thử chiếc xe xịn hơn thì tự nhiên thấy xe mình dở. Chơi âm thanh cũng vậy.

Mỗi gian đoạn lại có những chiếc xe khiến bản thân tôi tâm đắc. Nhưng bản độ đầu tiên làm nên thương hiệu và cảm xúc cho tôi là chiếc Mazda CX-5 cách đây 3-4 năm trước, giá trị gói độ gần 400 triệu đồng. Đó là chiếc xe "khủng" đầu tiên do bên tôi thi công. Dù mỗi ngày, trình độ càng phát triển, nhiều bản độ "khủng" hơn đã ra đời.